Rynek regulowany i nieregulowany. Zobacz, jak działają!

Struktura rynku kapitałowego w Polsce cechuje się złożonością, a w jej skład wchodzi szereg zróżnicowanych segmentów. Inwestowanie na rynku regulowanym i nieregulowanym może przynieść oczekiwane korzyści tylko wtedy, gdy inwestor jest świadomy ryzyka stojącego za każdą z tych możliwości. 

Inwestowanie na rynku kapitałowym – podstawy

Obrót instrumentami finansowymi jest możliwy dzięki środowisku zwanemu rynkiem kapitałowym. To na nim odbywają się transakcje, w ramach których emitent otrzymuje środki do rozwoju firmy, a inwestor lokuje kapitał w instrumentach finansowych mogących przynieść zysk w przyszłości.

Podstawowy podział rynku kapitałowego zakłada wyszczególnienie dwóch grup:

• rynek pierwotny (Initial Public Offering) – umożliwia zakup papierów wartościowych bezpośrednio od emitenta. Inwestor jest zatem ich pierwszym właścicielem,
• rynek wtórny – służy do obrotu instrumentami finansowymi, które zostały już wcześniej sprzedane pierwszemu właścicielowi. Wykonywanie takich transakcji służy zachowaniu płynności rynku kapitałowego.

Rynek regulowany – definicja

Z punktu widzenia inwestora najciekawszy jest rynek wtórny, który cechuje się dużym stopniem zróżnicowania. W ramach niego można wyróżnić rynek regulowany i nieregulowany. Czym się różnią?

W przypadku rynku regulowanego definicję można znaleźć w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Zgodnie z nią:

Rynkiem regulowanym w rozumieniu ustawy jest działający w sposób stały wielostronny system zawierania transakcji, których przedmiotem są instrumenty finansowe dopuszczone do obrotu w tym systemie, zapewniający inwestorom powszechny i równy dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie przy kojarzeniu ofert nabycia i zbycia instrumentów finansowych oraz jednakowe warunki nabywania i zbywania tych instrumentów, zorganizowany i podlegający nadzorowi właściwego organu na zasadach określonych w przepisach ustawy […].

W dużym uproszczeniu jest to zatem system obrotu instrumentami finansowymi, które zostały dopuszczone do obrotu. Jego wyróżnikiem jest dobrze zaplanowana organizacja, która przyczynia się do łatwości przeprowadzania transakcji oraz równego dostępu do informacji dla wszystkich uczestników rynku. Na rynek regulowany składają się:

• rynek giełdowy – jego organizatorem jest giełda, którą w Polsce jest Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie,
• rynek pozagiełdowy (Over the counter market) – cechuje go brak stałego miejsca transakcji. Są one zawierane poza giełdą,
• towarowy rynek instrumentów finansowych – odpowiada za niego giełda towarowa. Służy do przeprowadzania transakcji związanych z kupowaniem i zbywaniem m.in. ropy naftowej, gazu czy metali i kamieni szlachetnych.

Przeciwieństwem tego wszystkiego jest rynek nieregulowany. Jak nietrudno się domyślić, w tym przypadku nie ma żadnego organu sprawującego bezpośrednią kontrolę nad przebiegiem transakcji. Mimo wszystko działają specjalne komisje czuwające nad prawidłową pracą podmiotów zajmujących się pośredniczeniem w obrocie instrumentami finansowymi.

Ciekawym przykładem, w pewnym sensie łączącym powyższe grupy, jest NewConnect. Czy NewConnect jest rynkiem regulowanym? I tak, i nie. Z jednej strony odznacza się statusem rynku zorganizowanego oraz jest prowadzony przez GPW. Z drugiej strony, odbywa się to w formule alternatywnego systemu obrotu (ASO), poza rynkiem regulowanym. Przedmiotem obrotu są tutaj chociażby prawa do akcji, kwity depozytowe zdematerializowane akcje czy prawa poboru.

Co łączy inwestowanie na rynku regulowanym i nieregulowanym?

Chociaż w kontekście porównania rynku regulowanego i nieregularnego najczęściej słyszy się o różnicach, jednak istnieją również aspekty, w których są one podobne Przede wszystkim, w obu przypadkach inwestor ma do czynienia z obrotem instrumentami finansowymi z rynku wtórnego. Oznacza to, że zostały one wyemitowane i objęte przez pierwotnego właściciela jakiś czas wcześniej, jednak zgodnie z jego wolą wróciły na rynek.

Sprawdź, jak działa rynek OTC w Polsce →

Inwestowanie na rynku giełdowym i pozagiełdowym – różnice

Jaka jest najważniejsza różnica między rynkiem regulowanym a nieregulowanym? Sprowadza się ona do zastosowanych mechanizmów kontroli, które w przypadku rynku regulowanego są na wysokim poziomie. To z kolei przekłada się na wyższą transparentność działalności spółek i łatwiejszy dostęp do informacji dla inwestorów. Nie musi wiązać się to z większym bezpieczeństwem przeprowadzanych transakcji, ale na pewno przyczynia się do podejmowania bardziej świadomych decyzji inwestycyjnych.

Źródła:

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20051831538

https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/Rynek_wtorny_papierow_wartosciowych_2493.pdf