Praca zdalna oficjalnie wpisana do Kodeksu pracy. Co to dla Ciebie oznacza?

Choć 2023 rok dopiero się zaczął, jawi się jako rok wielu zmian. Jako że jedna z nich dotyczy nowelizacji Kodeksu pracy, z pewnością dotknie wielu Polaków. Sporo pozmienia się chociażby w kontekście pracy zdalnej. Kodeks pracy w końcu zacznie ją regulować, a do tego jasno definiować prawa i obowiązki obu stron. Dowiedz się, co się z tym wiąże.

Praca zdalna – prawo reaguje na zmiany na rynku

Pojęcie pracy zdalnej zostało odkryte na nowo w czasie pandemii koronawirusa i związanych z nią lockdownów. Chociaż to już za nami, praca zdalna bardzo mocno zakorzeniła się na rynku i wiele osób nie chce z niej rezygnować – nawet kosztem zmiany pracodawcy na takiego, który patrzy na tę kwestię przychylniejszym okiem. Z badania przeprowadzonego pod koniec 2022 roku przez Związek Przedsiębiorców i Pracodawców wynika, że 60% ankietowanych rozważyłoby zmianę pracy na taką, która udostępnia możliwość wykonywania obowiązków z domu. Co więcej, aż 47% z nich byłoby nawet w stanie przekwalifikować się, by móc pracować zdalnie.*

Do tej pory w polskim prawie nie funkcjonowała jasna definicja pracy zdalnej. Kodeks pracy musiał zatem zostać zaktualizowany i dopasowany do obecnej sytuacji rynkowej. Stosowna nowelizacja Kodeksu pracy została podpisana przez Prezydenta RP 27 stycznia 2023 r., a 6 lutego 2023 r. opublikowana w Dzienniku Ustaw. Ustawa z 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, bo tak nazywa się ten dokument, zacznie obowiązywać od 7 kwietnia 2023 roku.

Praca zdalna a kodeks pracy – z punktu widzenia pracownika

Największą zmianą wprowadzoną przez wyżej wspomnianą nowelizację stanowi ustalenie definicji pracy zdalnej. Prawo pracy określa ją od teraz jako taką, która:

[…] może być wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.**

Z powyższego wynika, że choć pracownik ma prawo do wykonywania obowiązków poza biurem, to jednak musi uzyskać zgodę swojego pracodawcy. Ustalenia dotyczące tego mogą zostać uzgodnione jeszcze przed podpisaniem umowy lub później. W tym drugim przypadku nie będzie konieczne podpisanie aneksu ze zmianami warunków zatrudnienia.

Kto będzie mógł skorzystać z opcji okazjonalnej pracy zdalnej? Kodeks pracy kieruje ją do każdego, ale w ograniczonym wymiarze do 24 dni w roku. W szczególnej sytuacji będą jednak osoby, które:

• są rodzicami dzieci z orzeczeniem o niepełnosprawności,
• są w ciąży,
• wychowują dziecko do 4. roku życia,
• sprawują opiekę nad inną osobą z orzeczeniem o niepełnosprawności.

W ich przypadku pracodawca będzie mógł odmówić pracy z domu tylko wtedy, gdy jest to fizycznie niemożliwe ze względu na specyfikę wykonywanych obowiązków.

Nowy wymiar pracy zdalnej – obowiązki pracodawcy

Warto zwrócić uwagę na to, jakie obowiązki nakłada na pracodawcę udostępnienie możliwości wykonywania pracy zdalnej. Nowe przepisy precyzują, że musi on:

• zapewnić pracownikowi materiały i sprzęty umożliwiające pracę z domu,
• zadbać o instalację, serwis i konserwację wyżej wspomnianych narzędzi,
• pokryć koszty zużywanego prądu i usług telekomunikacyjnych,
• udostępnić opcję skorzystania ze szkoleń technicznych przygotowujących do pracy zdalnej.

Kodeks pracy dopuszcza również możliwość wykonywania obowiązków służbowych na prywatnym sprzęcie, o ile zostanie to uzgodnione z pracodawcą. W tym przypadku pracownik może domagać się ekwiwalentu pieniężnego za korzystanie z własnych narzędzi – o wcześniej ustalonej wysokości.

Co jeszcze przewiduje Kodeks pracy 2023? Praca zdalna może zostać odwołana przez pracodawcę w każdej chwili. W takiej sytuacji obie strony muszą ustalić termin powrotu do biura, który nie powinien być dłuższy niż 30 dni. Termin ten może być niezwłoczny, jeśli pracownik stracił warunki mieszkaniowe pozwalające na pracę z domu.

Zmiany w Kodeksie pracy – praca zdalna to wierzchołek góry lodowej

Obecna nowelizacja ograniczyła się w dużej mierze do zdefiniowania i uregulowania instytucji pracy zdalnej. Kodeks pracy czeka jednak więcej zmian w najbliższym czasie. Będą one dotyczyć m.in. kwestii kontrolowania trzeźwości pracownika (również pracującego zdalnie), wydłużenia urlopu rodzicielskiego do 41 tygodni (1 dziecko) lub 43 tygodni (2 i więcej dzieci), wprowadzenia dodatkowego urlopu opiekuńczego i z powodu siły wyższej, a także sprecyzowania czasu trwania okresu próbnego (maksymalnie 1 lub 2 miesiące w zależności od wymiaru umowy o pracę). Zmiany te są wynikiem wdrażania dwóch unijnych dyrektyw, tzw. work-life-balance.

Źródła:

*PRACA ZDALNA PO PANDEMII – Raport podsumowujący webinarium #7: https://zpp.net.pl/praca-zdalna-po-pandemii-raport-podsumowujacy-webinarium-7/

**Ustawa z 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20230000240