Rękojmia – co to jest, ile trwa i czym różni się od gwarancji?

Konsumentami jesteśmy prawie każdego dnia, jednak nie zawsze znamy dobrze zapisy prawa konsumenckiego. Tymczasem wiele zapisów kodeksu cywilnego może pomóc nam przy próbie zwrotu lub wymiany towaru.

Wbrew pozorom odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu niezgodności z umową jest obowiązkowa i dotyczy wszystkich towarów. Jak zatem dochodzić swoich praw?

Rękojmia w kodeksie cywilnym – poznaj swoje prawa!

Przepisy dotyczące rękojmi znajdziemy w kodeksie cywilnym, w przepisach dotyczących sprzedaży, począwszy od art. 556, gdzie zapisana została definicja rękojmi jako odpowiedzialności sprzedawcy względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę.[1]

Jak ustawodawcę definiuje wadę? W najprostszym ujęciu jest to niezgodność z umową. W ten sposób do wad można zaliczyć m.in.:

• brak właściwości, która wynika z przeznaczenia lub celu opisanego w umowie,
• brak cech produktu, o których zapewnił sprawca lub jakie miał model, przedstawiony jako wzór bądź próbka,
• jeśli produkt nie nadaje się do celu, o którym poinformował kupujący,
• produkt został wydane w stanie niekompletnym.

O wadach można mówić także w przypadku niewłaściwego montażu lub niepoprawnego uruchomienia po stronie sprzedawcy lub innych osób, za które sprzedawca wziął odpowiedzialność. Dotyczy to także klientów, jeśli mimo działania zgodnie z instrukcją obsługi, doprowadzili do uszkodzenia towaru.

Rękojmia a gwarancja – czym się różnią?

Najprostsze rozróżnienie gwarancji od rękojmi to fakt, że pierwsze pojęcie odnosi się do dobrowolnego okresu ochrony ze strony producenta, natomiast rękojmia wynika z zapisów prawa w kodeksie cywilnym. Przekłada się to m.in. na okres ochrony. Prawo przewiduje 2 lata rękojmi. W przypadku gwarancji bywa podobnie, chociaż okres może być wydłużony. Dobrym przykładem są samochody, które objęte są nierzadko gwarancją na np. 5-7 lat lub wynikającą z przebiegu, np. gwarancja na 100 000 km.

Kolejna różnica dotyczy zakresu ochrony. W przypadku prawa rękojmi zasady są stosunkowo jasne i dotyczą wad, o których była mowa wcześniej. Natomiast gwarancja, która często bywa elementem reklamy towaru, może dotyczyć np. pojedynczego aspektu danego przedmiotu, jak np. 10-letnia gwarancja lodówki, która w rzeczywistości obejmuje jedynie silnik urządzenia.

Inna różnica dotyczy tego, do kogo kierowane jest roszczenie. W przypadku rękojmi pismo należy skierować do sprzedawcy, gdyż to on ponosi odpowiedzialność za oferowany towar. Z kolei w przypadku gwarancji zarówno pismo reklamacyjne, jak i towar kierowane są bezpośrednio do producenta.

Reklamacja z tytułu rękojmi

Według prawa reklamacja może mieć dowolną formę. Niemniej zaleca się postać pisemną ze względu na otrzymanie potwierdzenia przyjęcia reklamacji, co może być istotne w przypadku dalszych sporów ze sprzedawcą. Wszelkie informacje na temat reklamacji powinny zostać udzielone w momencie sprzedaży, natomiast jeśli do transakcji doszło online, zasady reklamacji powinny być dostępne na stronie sklepu internetowego.

Jak nie płacić za przewalutowanie? Sprawdź!

Pismo powinno zawierać podstawowe dane sprzedawcy, nabywcy oraz towaru (marka, model, numer seryjny). Opis samej wady powinien być jak najbardziej szczegółowy. Ponadto w piśmie należy zawrzeć roszczenia, do jakich uprawnia rękojmia. Zwrot pieniędzy może być wolą konsumenta, jednak sprzedawca może jej nie uwzględnić, jeśli w zdoła naprawić towar lub dostarczyć nowy model.

Okres rękojmi – ile trwa?

Zgodnie z zapisami kodeksu cywilnego okres rękojmi za wady ukryte wynosi 2 lata od daty zakupu towaru lub usługi. Prawo dopuszcza jednak pewne odstępstwa. Dobrym przykładem jest rękojmia dewelopera. W ich wypadku warto przywołać art. 568 kc, wedle którego rękojmia za wady fizyczne w przypadku nieruchomości wynosi 5 lat.

Wyjątek mogą również stanowić transakcję, których przedmiotem jest towar używany. Wówczas sprzedawca może skrócić okres rękojmi do 1 roku, jednak musi o tym fakcie poinformować kupującego, a stosowny zapis powinien znaleźć się np. w umowie kupna/sprzedaży samochodu.

Odmowa rękojmi – w jakich sytuacjach ją otrzymasz?

Podstawowym przykładem odmowy rękojmi jest naturalnie sytuacja, kiedy ochrona prawna konsumenta wygasła. Warto w tym miejscu zauważyć, że w przypadku rękojmi po uwzględnieniu reklamacji jej okres się nie wydłuża, jak to ma miejsce w przypadku gwarancji. Jeśli zatem rok po zakupie zareklamujemy sprzęt kupiony w 2022 roku, rękojmia nadal obowiązuje do 2024 roku.

Najczęstszą przyczyną odmowy rękojmi jest udowodnienie, że wada wystąpiła z winy konsumenta, czyli zazwyczaj użytkowania niezgodnie z instrukcją lub uszkodzenia mechanicznego.

Wyłączenie rękojmi

Przez wiele lat specyficznym przypadkiem była rękojmia między przedsiębiorcami. Jeśli kupowało się towary na firmę, sprzedawcy stosowali wyłączenie rękojmi lub skracali jej czas. Zmiany wprowadzone na początku 2021 roku zmieniły ten stan i jeśli przedsiębiorca zakupi np. ekspres do kawy dla pracowników, zakup nie miał znaczenia zawodowego, wobec czego nabywca nie traci praw konsumenta.

[1] https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-cywilny-16785996/art-556